Profilaktyka - czyli jak zadbać o dobrą kondycję układu sercowo-naczyniowego
W dzisiejszych czasach przy obecnym wszechogarniającym pędzie często zapominamy o tym, co najważniejsze, a mianowicie o zdrowiu. Codzienne wyzwania i obowiązki, jakie wypełniamy, obligują nas do angażowania zasobów psychicznych w niewspółmiernie większym procencie niż nasi przodkowie. Nie mamy często czasu na regenerację naszego organizmu, bo staramy się sprostać coraz to nowym wyzwaniom, stąd jesteśmy często zmęczeni, mamy problemy z nadążeniem za stawianymi przed nami zadaniami. Organizm człowieka posiada ogromne możliwości adaptacyjne i jest w stanie wiele wytrzymać, ale nie dzieje się to bez uszczerbku na jego kondycji. Ciągłe jego obciążenie powoduje często nieodwracalne skutki rozłożone w czasie.
Wiele młodych osób nie zachowuje tzw. higieny swojego życia, nie zwraca uwagi tym samym na sygnały, jakie wysyła nam nasz organizm. Problemy sercowo – naczyniowe dotyczą coraz młodszych pacjentów, a zapobieganie im i profilaktyka są w zasięgu, wystarczy tylko wykonywać kilka prostych czynności, takich jak dbanie o potrzeby naszego organizmu i wykonywanie badań.
Do najczęstszych chorób sercowo – naczyniowych zaliczamy: nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, zaburzenia lipidowe, czyli nieprawidłowe stężenie cholesterolu, chorobę niedokrwienną , zawał serca, niewydolność serca, żylną chorobę zastawkowo-zatorową, niewydolność żył i żylaki.
Zastanawiające jest to, że mamy ogromny wpływ na rozwój tych chorób u siebie, gdyż nie muszą one być wrodzone, mogą też być nabyte. Jeżeli chodzi o śmiertelność wynikającą z tych chorób, to jest ona największa zarówno na świecie, jak i w Polsce. Rokrocznie umiera na nie więcej ludzi niż na nowotwory czy inne schorzenia, a przecież to nie tak, że całkiem nie mamy wpływu na ich rozwój.
Czynniki wpływajace na rozwój chorób sercowo naczyniowych
Warto przyjrzeć się tu czynnikom ryzyka po to, aby wyciągnąć odpowiednie wnioski. Mianowicie czynniki indukujące rozwój chorób sercowo – naczyniowych poza względami genetycznymi, płcią
i wiekiem, na które nie mamy wpływu, to mała aktywność fizyczna, nieprawidłowe odżywianie, palenie papierosów, podwyższone ciśnienie krwi, nieprawidłowy cholesterol, w tym LDL i trójglicerydy, cukrzyca
i stan przedcukrzycowy, nadwaga i otyłość oraz oczywiście stres, stany depresyjne, przeciążenie pracą. Na niektóre czynniki możemy znacząco wpłynąć, zmieniając styl życia, i poprzez to uniknąć lub odroczyć
w czasie rozwój choroby, i co za tym idzie – konieczność przyjmowania leków. Dbając o siebie, dbamy o komfort naszego życia, oszczędzając sobie wydatków i konieczności hospitalizacji, dezorganizacji naszego życia zawodowego i komfortu funkcjonowania w dobrym zdrowiu.
Prawidłowe stężenie całkowitego cholesterolu to 190 mg/dl, a pożądane ciśnienie krwi to 120–129/80–84 mm Hg. DBAJĄC O WŁAŚCIWY POZIOM TYCH PARAMETRÓW, PRZEDE WSZYSTKIM PRZEZ ICH KONTROLOWANIE, MAMY PEWNOŚĆ, ŻE W PORĘ ZAUWAŻYMY, ŻE COŚ JEST NIE TAK I BĘDZIEMY MOGLI ODPOWIEDNIO ZAREAGOWAĆ.
Na nadciśnienie, zaburzenia lipidowe, czy chorobę niedokrwienną często „pracujemy’’ przez wiele lat. Schorzenia te nie od razu dają objawy, stąd tylko regularne wykonywanie badań może nas w porę ostrzec. Brak leczenia lub niewłaściwe leczenie mogą prowadzić do przykrych skutków takich jak zawał serca, udar, pęknięcie tętniaka itp.
Co możemy zrobić, aby ustrzec się przed problemami sercowo – naczyniowymi?
Zasady, których powinniśmy przestrzegać, aby ustrzec się przed
incydentami sercowo–naczyniowymi, to zaprzestanie palenia tytoniu, prawidłowe odżywianie, aktywność fizyczna 150 minut tygodniowo wysiłku aerobowego o średniej intensywności lub 75 minut tygodniowo intensywnie, utrzymanie BMI na poziomie 20–25 oraz prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego i stężenia cholesterolu. Dodatkowo, a może przede wszystkim, powinniśmy unikać stresu
i sytuacji obciążających nas w dłuzszym czasie.
Lekceważąc objawy lub niekontrolując, tego co dzieje się z naszym organizmem, powodujemy zbyt późne wykrycie chorób takich np. jak nadciśnienie dopiero w momencie pojawienia się powikłań ze strony nerek, serca czy mózgu, zdając sobie sprawę, że coś było nie tak. Problem w tym, że nadciśnienie nie boli i jeśli nie będziemy regularnie mierzyć sobie jego parametrów, nie mamy wiedzy o jego nieprawidłowościach. Leczenie nadciśnienia tętniczego nie jest skomplikowane, polega na przyjmowaniu regularnie odpowiednich leków i modyfikacji stylu życia.
Kolejną choroba która może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat, jest miażdżyca. To postępujące zmiany zapalne w ścianie tętnic skutkujące tworzeniem tzw. blaszek miażdżycowych w ich ścianie. Może być ona przyczyną zawału serca, chromania przestankowego lub zaburzeń neurologicznych. Hipercholesterolemia prowadzić może również do zawału lub udaru.
Niewydolność serca, migotanie przedsionków, zakrzepica, żylaki to tylko niektóre schorzenia wynikające z niekorzystnych zmian w naszym układzie sercowo naczyniowym. Wiele mówimy o profilaktyce i zmianie stylu życia na zdrowszy, ale czy wiemy, co to znaczy i czy stosujemy się do wyznaczonych zasad na co dzień, czy dopiero gdy już mamy za sobą jakiś incydent ze strony naszego układu krążenia?
Co powinno nas zaniepokoić?
Mianowicie z całą pewnością wartości ciśnienia tętniczego w granicach przekraczających normę, więc około 140, jeśli chodzi o wartość skurczową i około 90 wartości rozkurczowej. Takie parametry już są do korekty: podjęcia leczenia i wdrożenia profilaktyki, czyli unikania stresu zwłaszcza długotrwałego, prawidłowego odżywiania, utrzymania odpowiedniej wagi ciała, pozbycia się nałogu palenia papierosów, wdrożenie aktywności fizycznej itd.
Rocznie w Polsce na choroby związane z układem sercowo,
naczyniowym umiera około 175 tysięcy osób, w Europie około
4 mln, a osób na świecie tracących życie z tego powodu jest około 17,5 mln. Liczby te robią wrażenie, stanowiąc nawet 45 – 46% wszystkich przypadków umieralności z powodu różnych schorzeń, w tym także nowotworów. Wynika z tego że największe żniwo zbierają właśnie choroby poniekąd cywilizacyjne, na które możemy mieć wpływ, odpowiednio moderując swoim życiem i wpływając na zdrowie. Trudno jednak zwrócić uwagę na coś, co nie powoduje objawów, dlatego świadomość polegająca na stosowaniu badań
i kontrolowaniu parametrów życiowych i zdrowotnych jest tu tak kluczowym zagadnieniem. Zwykle w momencie gdy odczuwamy już bóle głowy, zwłaszcza po przebudzeniu, zmęczenie, zaburzenia snu, nerwowość i kołatanie serca czy też duszności powinniśmy udać się do lekarza. Ale zanim pójdziemy do gabinetu, musimy wdrożyć codzienne pomiary ciśnienia tętniczego, co najmniej dwa razy w ciągu dnia. Duże znaczenie ma tu fakt czy badanie wykonujemy ciśnieniomierzem z walidacją i pozytywną opinią Towarzystwa Kardiologicznego, takie urządzenia są zwykle dostępne w aptekach. Pozycja, w jakiej dokonujemy pomiarów również nie jest bez znaczenia, gdyż musimy usiąść na krześle ze stopami opartymi o podłogę i łokciem oraz przedramieniem ułożonym na stole. To, na którą rękę zakładamy mankiet nie ma tu większego znaczenia, choć jest zasada, aby pomiarów dokonywać na przedramieniu, na którym zwykle mamy wyższe wartości.
Ważnym aspektem jest wiek pacjenta, zwykle kojarzymy problemy sercowe z osobami starszymi lub w wieku podeszłym, a nic bardziej mylnego, gdyż choroba ta może i często dotyczy również ludzi młodych, z preferencjami genetycznymi lub żyjących w stresie, borykających się z depresją lub niedbających o higienę dnia codziennego.
Hipercholesterolemia z kolei dotyczy około 60% naszego społeczeństwa w wieku od 18–79 lat. Niepokój budzi fakt, że tylko 1/3 z nich ma świadomość, że jest chora, bo nie mając objawów, nie kontroluje wartości cholesterolu. Dopiero powikłana miażdżyca jest często wyznacznikiem i punktem zwrotnym w życiu chorego, gdy wystąpią u niego objawy takie jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu, lub dojdzie do niedokrwienia kończyn dolnych, co już stanowi zagrożenie życia. Badania w kierunku wartości cholesterolu, podobnie jak pomiar ciśnienia, czy pomiary antropometryczne, w tym określenie BMI, możemy wykonać w wybranych aptekach prowadzących opiekę farmaceutyczną, co znacznie ułatwia nam diagnostykę, skracając drogę i ułatwiając dostępność również do interpretacji wyników, gdyż farmaceuta je zinterpretuje zgodnie z obowiązującymi normami i określi ryzyko ze strony układu sercowo–naczyniowego. Konieczność wykonania lipidogramu mają wszyscy mężczyźni po 40. roku życia, a kobiety po 50. Jest to niezaprzeczalnie najprostszy sposób wykonania badań przesiewowych i najbardziej dostępny, gdyż pacjent uzyskuje wynik już po 5–10 minutach.
Kluczem do utrzymania zdrowia jest profilaktyka szeroko
rozumiana, to nie tylko przestrzeganie zaleceń, lecz również stała kontrola tego, co dzieje się z naszym organizmem.
Fakt występowania chorób układu sercowo – naczyniowego to pokłosie tego, jak żyjemy, czy wystarczającą uwagę poświęcamy aspektom naszego zdrowia i samopoczucia. Warto zastanowić się nad kwestiami dbania o nasze serce, krążenie i poczynić odpowiednie kroki w kierunku regularnego kontrolowania parametrów będących wyznacznikiem ich prawidłowego funkcjonowania.
Zagadnienie to dotyczy w szczególności osób, u których w rodzinie były incydenty sercowo–naczyniowe bez względu na wiek i status społeczny, lub pracujących w warunkach stresu, w nieregularnych godzinach i narażonych na sytuacje powodujące zaburzenia układu krążenia.
