Opieka farmaceutyczna

Opieka farmaceutyczna jest nowym trendem w naszej rzeczywistości. I choć obecnie tylko w wybranych aptekach możemy spotkać się z farmaceutami, którzy świadczą usługi w jej  ramach miejmy nadzieję, że trend ten stanie się dla nas już niebawem normą. Farmaceuci jako grupa zawodowa odpowiedzialna za dbanie o ochronę zdrowia człowieka  już w momencie pandemii koronawirusa okazała się bardzo pomocna dla swoich pacjentów i ich zaangażowanie w dbanie o nich, wiedza w tej dziedzinie oraz chęci do pomocy, wykonywanie szczepień i codzienny kontakt z chorymi w aptekach był najlepszym sprawdzianem zarówno ich kompetencji, jak i empatii i możliwości. Często właśnie farmaceuta w aptece jest jedynym przedstawicielem zawodów medycznych, z jakimi mamy do czynienia realnie, gdyż recepty możemy łatwo uzyskać poprzez wizytę telefoniczną. To w aptece personel, który wydaje nam leki, monitoruje nasz stan zdrowia, weryfikuje wskazania, informuje jak dawkować przepisane leki, radzi i  pomaga pacjentowi. W związku z powyższym to potrzeby pacjentów otworzyły i wskazały nową drogę w polskiej farmacji, jaką jest idea wprowadzenia do naszej codziennej rzeczywistości opieki farmaceutycznej.

Czym jest opieka farmaceutyczna?

Opieka farmaceutyczna z definicji to „świadczenie zdrowotne, czyli świadczenie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia bądź inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych’’. Czym tak dokładnie jest opieka farmaceutyczna? Mianowicie jest to proces ciągły, złożony z wielu elementów wchodzących w skład usług świadczonych  w jej ramach. Przede wszystkim opieka farmaceutyczna odbywa się w aptece w specjalnie wydzielonym do tego celu miejscu. Może to być pokój lub dźwiękoszczelny boks umieszczony w przestrzeni ekspedycyjnej, zapewniający intymność i szanujący godność pacjenta oraz pozwalający na zachowanie tajemnicy zawodowej ze strony farmaceuty. Pacjent, wyrażając świadomą zgodę na objęcie go opieką farmaceutyczną musi czuć się bezpiecznie i mieć możliwość spokojnej i rzeczowej rozmowy z farmaceutą w dogodnych dla niego warunkach, pozwalających na przekazanie informacji o swoich problemach zdrowotnych oraz wysłuchania zaleceń w spokojnej atmosferze niezaburzonej przez inne czynności wykonywane w aptece lub innych pacjentów korzystających w tym czasie z porad i obsługiwanych przez personel placówki.

Przegląd leków przyjmowanych przez pacjenta

Opieka farmaceutyczna ma służyć pacjentowi dla pozyskania przez niego od specjalisty, jakim jest magister farmacji, przeglądu lekowego, który zapewni go o tym, że prawidłowo ma dobrane leki, często przepisane przez różnych lekarzy. Pacjent  ma być utwierdzony w przekonaniu, że dawkuje je prawidłowo, nie występują pomiędzy nimi interakcje i że może łączyć je z suplementami, wyrobami medycznymi czy ziołami stosowanymi na własną rękę. To ważne aspekty  warunkujące powodzenie terapii i dające gwarancję skuteczności oraz bezpieczeństwa lekowego dla pacjenta. Kluczowym elementem tutaj jest też możliwość zdobycia wiedzy o stosowanych lekach, bądź suplementach i właściwym ukierunkowaniu swoich intencji w kwestiach terapeutycznych. Konsultacja farmaceutyczna będąca kolejnym elementem opieki farmaceutycznej jest niezbędna dla pozyskania ważnych informacji od pacjenta o jego faktycznych problemach lekowych i zdrowotnych, na której może on podzielić się z farmaceutą swoimi wynikami badań, prosząc o ich interpretację, może on opowiedzieć spokojnie o swoich odczuciach i obawach związanych z zastosowanym u niego leczeniem, oraz upewnić się, czy dobrze zrozumiał intencje lekarza. Konsultacja ma przygotować pacjenta do roli osoby świadomie kierującej i zarządzającej swoim zdrowiem. Usługa opieki farmaceutycznej to również program „nowy lek” mający na celu wprowadzenie pacjenta w zasady związane z zastosowaniem u niego terapii nowym preparatem, poinformowanie go, jak ma go prawidłowo dawkować, na co zwrócić szczególną uwagę oraz na co i jak działa nowy lek.

Zgłaszanie działań niepożądanych przy stosowaniu leków

Następnym elementem wchodzącym w zakres opieki farmaceutycznej jest możliwość zgłoszenia przez pacjenta działań niepożądanych stosowanych przez niego leków. Wówczas farmaceuta ma obowiązek pomóc pacjentowi rzetelnie je opisać oraz zgłosić do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych w ciągu 15 dni, jeśli chodzi o działania niepożądane o charakterze ciężkim, lub do 90 dni w przypadku pozostałych. Daje to pacjentowi pewność, iż odczuwane przez niego dolegliwości związane ze stosowanymi lekami będą wyjaśnione.

Plan opieki indywidualnej

Kolejnym ważnym aspektem mogącym zwrócić uwagę na konieczność poddania się objęciu opieką farmaceutyczną jest plan opieki indywidualnej. Powstaje on przy aktywnym współudziale pacjenta i pozwala określić jego indywidualne cele terapeutyczne, które przy aktywnej współpracy z farmaceutą będą konkretne, mierzalne i możliwe do osiągnięcia w założonym przedziale czasowym. Plan ten pozwala  również na zdefiniowanie realnych problemów lekowych i przyczyn ich występowania u poszczególnych pacjentów indywidualnie, oraz ma na celu określenie działań zmierzających do ich rozwiązania. To bardzo istotna kwestia mająca na celu osiągnięcie dobrego samopoczucia przez pacjenta, który dobrze zaopiekowany przez medyków szybciej dochodzi do zdrowia i ma o wiele większą świadomość tego, co dzieje się w jego organizmie. Często niewiedza prowadzi do zaniechania bądź zaniedbań związanych z zaordynowanymi nam przez lekarzy wskazaniami, czy zaleceniami, a pomoc farmaceuty, który jest dla pacjenta dostępny na każdym etapie kuracji oraz jest w jego  zasięgu, gdyż może zawsze umówić się na wizytę i wyjaśnić swoje wątpliwości na bieżąco w aptece, jest nieoceniona.

Edukacja i promocja zdrowego trybu życia

Nieodłącznym elementem opieki farmaceutycznej jest edukacja i promocja zdrowia i zdrowego stylu życia finalnie pozwalająca pacjentowi na obniżenie kosztów związanych z często niepotrzebnymi i niezasadnymi stosowanymi na własną rękę terapiami.

Wybrane badania diagnostyczne oraz szczepienia

Ponadto w ramach usług opieki farmaceutycznej pacjent może mieć wykonane wybrane badania diagnostyczne, takie jak pomiar podstawowych parametrów życiowych, np. ciśnienie krwi, saturacja, tętno, puls oraz może mieć wykonane testy w kierunku Sars-Cov-2, grypy, streptoccocus z grupy A , czy Helicobacter pylori oraz stężenie CRP. Prócz tego badania biochemiczne, tj. stężenie glukozy we krwi oraz kontrolę panelu lipidowego, czyli stężenie cholesterolu z podziałem na frakcje HDL, LDL i Trójglicerydy. Możliwe jest też wykonanie badań antropometrycznych, czyli określenie wzrostu, wagi, obwodu w pasie i obliczenie współczynnika BMI. Oprócz tego farmaceuci mogą szczepić oraz kwalifikować pacjentów do innych świadczeń zdrowotnych i usług medycznych.

Recepty kontynuowane

Należałoby wspomnieć również o możliwości pozyskania przez pacjenta w ramach opieki farmaceutycznej tzw. recepty kontynuowanej, oczywiście pod warunkiem, iż lekarz zaznaczy taką ewentualność na koncie pacjenta. Wówczas recepta może być wypisana dla pacjenta nawet na 360 dni kuracji z refundacją, jeśli od jego wizyty u lekarza nie minęło więcej niż 12 miesięcy i farmaceuta widzi jej zasadność. Pacjent wówczas zyskuje możliwość kontynuowania stałej terapii bez konieczności kolejnej wizyty u lekarza. Jak widzimy, opieka farmaceutyczna daje pacjentom mnóstwo pożądanych przez nich funkcjonalności. Dzięki darmowej i fachowej opiece pacjent w warunkach dla niego dogodnych czuje się zaopiekowany, regularnie odwiedzając swojego farmaceutę w najbliższej aptece. Może uzyskać pomoc w ramach farmakoterapii, stylu życia, problemów lekowych, zdrowotnych, diagnostyki, interpretacji wyników, instrukcji obsługi sprzętów medycznych takich jak ciśnieniomierz, pulsoksymetr, glukometr, inhalator kompresorowo-tłokowy czy termometr. Pomoc w objaśnieniu jak stosować leki w formach wziewnych, czy w iniekcjach podskórnych. Farmaceuta wyjaśni mu oraz poinstruuje i poprowadzi go w problematycznych sytuacjach, kiedy tylko będzie taka konieczność. Również gdy pacjent potrzebuje merytorycznej lub realnej pomocy w pozbyciu się nałogu, np. palenia papierosów. Dzięki opiece farmaceutycznej pacjenci dostają wsparcie medyków w ramach podejmowanych działań zmierzających do poprawy komfortu zdrowia i życia oraz możliwość monitorowania postępów na kolejnych etapach kuracji. Bardzo ważną i niemożliwą do pominięcia w przedstawionych aspektach kwestią jest też poczucie zainteresowania i empatii ze strony służby zdrowia, jaką odczuwa pacjent dzięki zmniejszeniu dystansu i wejścia w bliższą relację komunikacyjną z ekspertem w dziedzinie jego zdrowia. Warunki świadczenia opieki farmaceutycznej w aptece gwarantują pacjentom szereg korzyści. Pacjent, umawiając się na wizytę w wyznaczonym dniu i wskazanej  godzinie zyskuje pewność, że farmaceuta poświęci wtedy czas wyłącznie na zajęcie się jego problemami zdrowotnymi, bez zakłóceń spowodowanych wykonywaniem innych czynności lub obsługą innych pacjentów. Zaplanowana wizyta daje pacjentowi również komfort przygotowania się do niej. Opieka farmaceutyczna to proces ciągły, co gwarantuje pacjentowi, iż uzyskane od niego informacje będą dokumentowane i możliwe do weryfikacji oraz dadzą możliwość skonsultowania ich z innymi przedstawicielami zawodów medycznych, w tym np. z lekarzami. Pacjent decydujący się na objęcie opieką farmaceutyczną zyskuje pewność, że może zawsze uzyskać pomoc w dbaniu o swoje samopoczucie, zdrowie czy życie, nie zostaje sam ze swoimi problemami zdrowotnymi i mając wsparcie fachowców w tej dziedzinie, ma dostęp do informacji i podejmując później decyzje dotyczące swojego postępowania terapeutycznego, może oprzeć się na wiedzy ekspertów. Dzisiejsze standardy i szybko zmieniające się przepisy dotyczące służby zdrowia, refundacji leków czy mnogość na naszym rynku różnych leków, suplementów czy terapii sprawiają, że pacjent czuje się bezradny i niedoinformowany w dotyczących go kwestiach ,skąd tak ważne jest pozyskanie rzetelnych informacji będących nierzadko gwarancją bezpieczeństwa. Pozostaje mi zachęcić państwa do dbania o siebie w sposób racjonalny, przemyślany i profesjonalny, pozwalając na zaangażowanie się w opiekę farmaceutyczną stanowiącą  niewątpliwie bufor bezpieczeństwa zwłaszcza dla osób mających problemy zdrowotne lub zmagających się na co dzień z dylematami dotyczącymi ich diety, stylu życia czy chcących  mieć pewność, że stosowane przez nich preparaty są dla nich właściwe i prawidłowo dawkowane.