Bezpiecznie podczas upałów

Na całym świecie obserwujemy zjawisko starzenia się populacji, jest to jak najbardziej pożądany trend, do którego przyczynia się rozwój medycyny i techniki, ale też i większa świadomość ludzi w zakresie dbania o swój organizm. Skoro więc mamy do czynienia z coraz większą liczbą seniorów, kluczowy wydaje się aspekt dbania o ich komfort i ochronę ich zdrowia. Według WHO wiek podeszły to 60–75 lat, wiek starczy to 75–90 lat, a wiek sędziwy powyżej 90. roku życia. Pacjenci w tym wieku są bardzo heterogenni, to znaczy, że różnią się od siebie pod względem zdrowotnym, aktywności fizycznej i umysłowej. Jednakże zakładamy, że osoby te mogą mieć problemy takie jak zwiększone ryzyko splątania, zaburzenia wzroku i słuchu, zmniejszona ilość komórek nerwowych i zmniejszone przewodnictwo w ich obrębie oraz zmniejszony przepływ krwi, zaburzenia wentylacji, osłabienie mięśni, zmniejszoną tolerancję na wysiłek fizyczny, spowolnienie metabolizmu, osłabienie funkcji układu odpornościowego, spadek gęstości kości, siły mięśni i ich elastyczności itd. Osoby starsze nie mają już tak dobrze funkcjonujących zdolności odpornościowych, wydolnościowych, naprawczych, czy przystosowawczych. Stąd latem, gdy doświadczamy wpływu na nasz organizm wysokich temperatur, szczególnie ważna jest prawidłowa ochrona osób najbardziej na nie narażonych, czyli starszych, chorych i dzieci. Starsi pacjenci charakteryzują się tym, że nie odczuwają pragnienia czy też głodu tak jak wcześniej, często biorą też leki odwadniające i istnieje u nich większe ryzyko odwodnienia aniżeli u osób dorosłych, zważywszy na zwiększone parowanie wody przez skórę i śluzówki. Seniorzy też później odczuwają skutki odwodnienia, stąd przy późnej reakcji jest o wiele trudniej doprowadzić takiego pacjenta do normy. W reakcji na wysoką temperaturę mogą pojawić się trudne do przewidzenia sytuacje, jak chociażby przyspieszone bicie serca w wyniku zmniejszenia pojemności naczyń, gdyż mniej krwi wtedy krąży, mniejszy jest rzut serca i dopływ krwi do mózgu. Sytuacja taka jest już realnym zagrożeniem życia seniora poprzez udar cieplny przy dodatkowo przegrzanych tkankach skóry.Bardzo istotnym aspektem jest to, że osoby starsze zażywają leki, czasami nawet ich duże ilości, ze względu na swoje choroby, stąd niektóre z nich mogą wchodzić w interakcje z promieniami słonecznymi, np. leki przeciwcukrzycowe czy na nadciśnienie, leki przeciw-padaczkowe, neurologiczne, antybiotyki czy leki uspokajające. Niebezpieczne mogą okazać się też zioła, takie jak dziurawiec, nagietek lekarski oraz rumianek. Osoby starsze w tych trudnych dniach, kiedy dokuczają nam upały, nie powinny pozostawać same bez wsparcia, gdyż kontrolowanie ich samopoczucia jest rzeczą kluczową. W czasie upałów powinniśmy wypijać 2–3 litry płynów, w tym nie powinny to być napoje słodkie, kawa, herbata, czy alkohol, najlepiej sprawdza się woda oraz koniecznie elektrolity. Dieta w tym czasie powinna opierać się na większej zawartości w niej warzyw i owoców oraz być lekkostrawna. Zwłaszcza seniorzy nie powinni wychodzić z domu bez butelki wody, nakrycia głowy, przewiewnego ubrania oraz okularów przeciwsłonecznych, powinni też smarować ciało kremem z filtrem UV. Ogólne zalecenia. Ponadto w godzinach 10–17 osoby starsze nie powinny spacerować. Równie niebezpieczna jest wysoka temperatura w pomieszczeniach, dlatego nie należy wpuszczać do mieszkania gorącego powietrza, otwierając okna w dzień ,kiedy jest najcieplej. Wietrzyć powinniśmy wieczorami, rano lub w nocy, kiedy temperatura na zewnątrz jest niższa. Powinno się też ograniczyć korzystanie z urządzeń domowych emitujących ciepło, jak piekarnik czy kuchenka, aby niepotrzebnie nie podnosić temperatury w mieszkaniu. Seniorzy nie powinni podejmować aktywności fizycznej, która mogłaby ich nadmiernie wyczerpać, powinni odpoczywać, nie przemęczać się, a podejmować wszelkie działania dopiero, jak się ochłodzi, np. wieczorem. Osoby starsze powinny szczególnie dbać o swoje bezpieczeństwo, po to, aby uniknąć przykrych problemów zdrowotnych. W wyniku upałów może dojść do zwiększonej męczliwości, wzrostu tętna, spłycenia oddechu, gorączki, dreszczy, skąpomoczu, nudności, wymiotów, suchości skóry czy zawrotów głowy, wówczas należy wezwać pomoc, nie czekając na utratę przytomności u pacjenta. W czasie upałów nie powinniśmy narażać swojego organizmu na skrajne różnice temperatur, np. sięgając po napoje z lodówki lub przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych z niską temperaturą, lepiej sprawdzą się chłodne kąpiele i okłady. Jeżeli zauważymy takie symptomy jak osłabienie, czy ból głowy, reagujmy, nie pozwalajmy na rozwinięcie się problemu. Osoby w wieku emerytalnym są dzisiaj często bardzo aktywne i mogą nie zdawać sobie sprawy ze swoich reakcji na przebywanie przez dłuższy czas w warunkach narażenia na promieniowanie UV. Nie tylko cieńsza i bardziej wysuszona skóra, ale też choroby towarzyszące nie są dla nich sprzymierzeńcami. Upał jest wyzwaniem dla organizmu człowieka w każdym wieku, ale osoby dorosłe i osoby zdrowe mają lepsze predyspozycje do zaaklimatyzowania się oraz poradzenia sobie z niesprzyjającymi warunkami. Seniorzy, osoby chore oraz dzieci wymagają szczególnej uwagi w tym czasie, gdyż nie wszystkie reakcje ich organizmów są do przewidzenia, a troska i dyscyplina są w ich przypadku niezbędne.Kremy ochronne z filtrami UV Ochrona skóry przy pomocy odpowiedniej blokady przeciwsłonecznej chroni nie tylko przed nadmiernym uszkodzeniem skóry przez słońce, ale też zabezpiecza nas przed zmianami o charakterze nowotworowym, które mogą się rozwinąć, gdy ekspozycja na promieniowanie UV będzie nadmierna. Wybierając odpowiedni dla siebie krem z filtrem, należy kierować się indywidualnymi potrzebami pacjenta. Ważnym aspektem przy wyborze kosmetyku jest to, aby oprócz filtru na promieniowanie UVB był również ten chroniący przed promieniowaniem UVA. Promieniowanie UVB jest wyczuwalne na naszej skórze i odpowiada za jej wysuszenie i ewentualne poparzenia słoneczne, natomiast promieniowanie UVB jest mało wyczuwalne, ale wnika pod skórę, uszkadzając tkanki. Aspekt ten jest szczególnie istotny u pacjentów z przebarwieniami, cienką, delikatną i wysuszoną skórą. Bardzo ważne jest też stosowanie kremów, balsamów czy mleczek z wysokim współczynnikiem SPF, i tu najbardziej wskazany jest ten z faktorem 50, gdyż zabezpiecza on skórę w 100%. Dobrze by było, aby zawierały także witaminy A,C, E oraz selen i cynk. Możemy też sięgnąć po filtry mineralne, które odbijają promienie słoneczne i nie wnikają w skórę, lecz trudnej je rozsmarować i pozostawiają zwykle białe ślady. Nie wystarczy jednakże sam zakup dobrego kosmetyku, trzeba go w odpowiedni sposób rozprowadzić na ciele, pamiętając o grzbietach dłoni, dekolcie, uszach i nosie. Kosmetyk chroni nas przez określony czas, więc trzeba pamiętać o dosmarowywaniu się, powiedzmy co godzinę, jeśli zażywamy kąpieli słonecznych. Dodatkowo wszelkie pieprzyki i znamiona, których zwykle nie brakuje na dojrzałej skórze, muszą być dodatkowo zabezpieczone grubą warstwą kremu bądź plastrem. Elektrolity Dużą pomocą w utrzymaniu dobrej kondycji organizmu człowieka w tym trudnym czasie są elektrolity. Elektrolity to nic innego jak jony soli znajdujące się we krwi, osoczu i płynach tkankowych. Biorą one udział w wielu procesach przebiegających w naszym organizmie, wpływając na pracę mózgu, mięśni, pozwalają panować nad prawidłową gospodarką wodno-elektrolitową, odpowiadają za napięcie w błonach komórkowych oraz przewodzenie impulsów elektrycznych przez neurony do innych komórek. Są więc niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Najbardziej znamienny wpływ mają takie pierwiastki jak wapń, sód ,magnez i potas, oraz chlorki. Sód odpowiada za prawidłowe nawodnienie organizmu jest on najbardziej aktywnym osmotycznie kationem w płynie międzykomórkowym. Wapń bierze udział w procesie przewodzenia impulsów nerwowych, magnez z kolei zapewnia prawidłowa pracę układu nerwowego i mięśniowego oraz reguluje prawidłowy przebieg procesów metabolicznych. Potas natomiast wspiera pracę serca oraz mięśni i wspomaga utrzymanie odpowiednich wartości ciśnienia krwi. Aniony chlorkowe wspierają produkcje kwasu solnego w żołądku, ale też są bardzo istotne w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Nieprawidłowy ich poziom prowadzi więc do zaburzeń pracy naszego organizmu. Niestety nie da się uniknąć ich utraty, ale też możemy je uzupełniać. Do utraty elektrolitów dochodzi w czasie treningu, wysiłku fizycznego, gorączki, upałów, wymiotów, biegunki, picia zbyt małej ilości płynów oraz przy zażywaniu leków moczopędnych czy przeczyszczających. Niedobór ich jest szczególnie niebezpieczny w momencie gdy prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego, czy wzrostu ciśnienia krwi. W przypadku odwodnienia, kiedy dochodzi do utraty elektrolitów, może dojść do drżenia mięśni, senności i zmęczenia, biegunki lub zaparć, podenerwowania, nudności i bólów głowy czy obrzęków. Dlatego tak istotnym elementem naszego postępowania w czasie upałów powinno być zabezpieczenie pacjenta w preparat zawierający elektrolity. Dzisiaj są one dostępne w aptekach w różnych formach, tj. musujące oraz rozpuszczalne, a także w wielu odmianach smakowych. Do kupienia są też specjalnie skomponowane elektrolity dla seniorów bez dodatku cukru, o obniżonej osmolarności lub z ruszczykiem, koenzymem Q10 czy ekstraktem z głogu.Naturalne źródła elektrolitów Naturalnym źródłem elektrolitów z kolei są owoce, warzywa, woda, np. sód jest składnikiem soli kuchennej, potas znajdziemy w pomidorach, ziemniakach, awokado, bananach, kiwi oraz suszonych morelach, figach, grejpfrutach. W wapń bogate są rośliny strączkowe, mleko, sardynki, razowe pieczywo oraz orzechy. Magnez znajdziemy w czekoladzie, płatkach owsianych, orzechach, kaszy gryczanej i w zielonych warzywach. Prawidłowe normy elektrolitów to następujące wartości dla sodu to 142 mmol/l, wapnia – 2,5 mmol/l, magnezu – 1 mmol/l i potasu – 4 mmol/l. Badanie poziomu elektrolitów wykonuje się z krwi na czczo i nazywane jest jonogramem. Osoby, które mają gorsze samopoczucie, są osłabione, mają zawroty głowy powinny takie badanie wykonać. Pocenie się – naturalna obrona przed upałem. Wszyscy w czasie upałów pocimy się, ale nie powinniśmy wycierać potu z naszego ciała, gdyż to jest naturalna metoda, jaką nasz organizm walczy z przegrzaniem. O upałach mówimy, gdy temperatura powietrza przekracza 30OC, powyżej 38OC wysychają gruczoły potowe, 39OC to już groźba udaru, a 41OC to zagrożenie życia. Największe promieniowanie UV jest pomiędzy godziną 12–13, wtedy też jest zwykle najgoręcej. Upały dają się nam we znaki zwykle na wakacjach, kiedy chcielibyśmy cieszyć się większą aktywnością fizyczną, musimy więc pamiętać, aby na wycieczki nie zabierać osób starszych, których zdrowie moglibyśmy w ten sposób narazić. Bardziej dotkliwie odczuwamy wpływ wysokich temperatur w mieście, gdzie bardzo szybko nagrzewają się mury, aniżeli na wsi. Jednakże przetrwanie tego czasu we względnym komforcie jest możliwe, jeżeli poczynimy dobre założenia i zabezpieczymy siebie i naszych najbliższych w odpowiednie do sytuacji oraz ich kondycji zdrowotnej środki ochrony. Zadbajmy o seniorów Seniorzy często nie zdają sobie sprawy z czekających na nich zagrożeń związanych z ekspozycją na ostre słońce, zadbajmy więc o nich i otoczmy ich swoją troską, zainteresujmy się ich losem. Pilnujmy, aby zawsze mieli pod dostępem wodę mineralną, do której można dodać kawałki owoców czy warzyw, aby co godzinę mieli możliwość wypić jej chociażby po kilka łyków. Chrońmy ich skórę za pomocą przewiewnych, lnianych lub bawełnianych ubrań oraz nie zapominajmy o nakryciu głowy oraz ramion. Nie obciążajmy ich pracami domowymi czy ćwiczeniami rehabilitacyjnymi. Pozwólmy im na odpoczynek i regenerację sił. Przejrzyjmy ulotki leków pod kątem działania moczopędnego, a jeśli któreś będą budziły nasze wątpliwości, skonsultujmy się z lekarzem lub farmaceutą, obserwujmy ich kondycję i pytajmy o samopoczucie. Zapewnijmy odpowiednio zbilansowane, lekkie posiłki oraz napoje, dla pewności sięgnijmy po preparaty z elektrolitami. Warto korzystać z porad specjalistów oraz zwracać uwagę na ostrzeżenia IMGW, nie lekceważmy alertów i stosujmy się do ich zaleceń. Zapewni to nam wszystkim bezpieczeństwo i uchroni przed niepotrzebnym stresem i niedogodnościami wynikającymi ze skutków udaru cieplnego. Pamiętajmy: zawsze, gdy dzieje się coś niepokojącego, wzywajmy pomoc, gdyż tylko szybka i zdecydowana reakcja da szansę poszkodowanej osobie.