Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy i skuteczne leczenie

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła i nawracająca choroba dermatologiczna, związana z powstawaniem stanów zapalnych skóry i gruczołów łojowych. Do ich rozwoju przyczynia się zbyt intensywna praca gruczołów łojowych oraz obecność drożdżaków z rodzaju Malassezia. Choć mikroorganizmy te są naturalną częścią flory bakteryjnej skóry, u osób z osłabioną odpornością mogą się znacznie szybciej namnażać, co nasila objawy choroby, tj. nadmierne łuszczenie i podrażnienie skóry.

Charakterystyka i lokalizacja zmian – twarz, skóra głowy, uszy

Łojotokowe zapalenie skóry charakteryzuje się obecnością zmian skórnych w postaci rumieniowo-złuszczających ognisk – są to tłuste, żółte lub białe łuski na zaczerwienionej powierzchni skóry. W przypadku łojotokowego zapalenia skóry twarzy, zmiany najczęściej pojawiają się na czole, tworząc tzw. koronę łojotokową w okolicach brwi, fałdów nosowo-wargowych oraz wokół nosa.

Z kolei łojotokowe zapalenie skóry uszy obejmuje zarówno wnętrze przewodu słuchowego, jak i okolice za małżowiną. Na skórze głowy choroba przybiera postać łupieżu lub łuszczących się ognisk rogowaciejącej skóry, zlokalizowanych zwykle wzdłuż linii włosów. Zmianom często towarzyszy świąd oraz nadmierne przetłuszczanie się włosów. 

Jak odróżnić łojotokowe zapalenie skóry od innych chorób, np. łuszczycy

Pacjenci często zastanawiają się jak odróżnić łojotokowe zapalenie skóry od łuszczycy. Oba te schorzenia objawiają się bowiem łuszczeniem i zaczerwienieniem skóry. Istnieją jednak pewne różnice w wyglądzie oraz lokalizacji zmian chorobowych.

W przypadku łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS), zmiany pojawiają się głównie w miejscach obfitujących w gruczoły łojowe, tj. skóra głowy, brwi, czoło, okolice nosa, uszy czy klatka piersiowa. Mają postać czerwonych plam, pokrytych tłustymi łuskami o żółtym lub białym zabarwieniu. Często są lekko wilgotne i mniej wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry.

Natomiast łuszczyca zazwyczaj pojawia się na skórze głowy, łokciach, kolanach, plecach, dłoniach, stopach oraz paznokciach, ale w cięższych przypadkach może zająć nawet całe ciało. Zmiany skórne przypominają grudki, pokryte suchymi, srebrzystymi łuskami, które są zazwyczaj dobrze odgraniczone od zdrowej skóry i wyraźnie wypukłe.

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry

Aby odpowiedzieć na pytanie: Jak leczyć łojotokowe zapalenie skóry? – trzeba najpierw poznać przyczyny jego powstania. Te, mogą być całkiem rożne i zależne od wielu czynników, związanych zarówno z funkcjonowaniem naszego organizmu, występowaniem niektórych chorób, jak i wpływami zewnętrznymi. Nie bez znaczenia pozostaje również właściwa pielęgnacja i dobór odpowiednich kosmetyków.

Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na rozwój choroby

Do czynników wewnętrznych wywołujących ŁZS, można zaliczyć przede wszystkim:

• Predyspozycje genetyczne – ryzyko rozwoju łojotokowego zapalenia skóry jest większe u osób, które mają bliskich krewnych cierpiących na tę chorobę. Genetyka może wpływać na skłonność skóry do powstawania stanów zapalnych lub nadmiernej produkcji sebum.

• Zmiany hormonalne – szczególnie okresy tj. dojrzewanie, ciąża czy menopauza, mają wpływ na aktywność gruczołów łojowych oraz nadmierne przetłuszczanie się skóry.

• Osłabienie układu immunologicznego – gdy organizm jest osłabiony, skóra staje się bardziej podatna na infekcje i podrażnienia, które przyczyniają się do powstawania stanów zapalnych.

Lista czynników zewnętrznych jest znacznie dłuższa i zaliczamy do niej m.in.:

• Stres – długotrwałe napięcie emocjonalne i wzrost poziomu kortyzolu mogą zwiększać wydzielanie sebum i zaostrzać przebieg choroby.

• Nieodpowiednia pielęgnacja skóry – używanie silnych środków myjących, bogatych w konserwanty, utrwalacze czy sztuczne substancje zapachowe, może podrażniać skórę i zaostrzać stany zapalne.

• Warunki pogodowe – przebieg choroby mogą pogarszać zarówno niskie temperatury, jak i wysoka wilgotność powietrza.

• Niezdrowy styl życia – dieta uboga w witaminy i składniki odżywcze, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu czy brak aktywności fizycznej, to również czynniki, które znacznie osłabiają organizm i negatywnie wpływają na kondycję skóry.

• Choroby współistniejące i niektóre leki – osoby cierpiące na cukrzycę, chorobę Parkinsona, zaburzenia psychiczne, epilepsję, wirusowe zapalenie wątroby, łuszczycę czy trądzik, mogą mieć obniżoną odporność i być bardziej podatne na przetłuszczanie się skóry i podrażnienia. Podobnie jest w przypadku osób po przebytym zawale lub udarze, a także w wyniku przyjmowania niektórych leków, które mogą powodować nadprodukcję sebum czy osłabienie kondycji organizmu.

Rola grzybów i nadmiernej produkcji sebum

W przypadku łojotokowego zapalenia skóry kluczową rolę odgrywają dwa wcześniej wspomniane czynniki: nadmierna produkcja sebum oraz obecność drożdżaków z rodzaju Malassezia. Sebum, czyli łój skórny, to tłusta substancja wytwarzana przez gruczoły łojowe, która nawilża skórę i włosy oraz chroni je przed wysychaniem i działaniem czynników zewnętrznych.

Skóra pokryta łojem, stanowi idealne środowisko dla rozwoju grzybów Malassezia, które naturalnie występują na ciele człowieka. Gdy jednak zaczynają się intensywnie namnażać, wywołują reakcję zapalną. To właśnie połączenie nadmiaru sebum i wzmożonej aktywności drożdżaków prowadzi do powstawania charakterystycznych objawów ŁZS.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry

Główne objawy łojotokowego zapalenia skóry to świąd, zaczerwienienie i podrażnienie skóry. Wygląd zmian może się jednak nieco różnić w zależności od miejsca ich występowania. Dolegliwości mają zazwyczaj charakter przewlekły i przebiegają z naprzemiennymi okresami nasilenia oraz remisji. Ich intensywność często zależy od czynników tj. stres, sposób odżywiania czy warunki pogodowe.

Typowe oznaki na twarzy i skórze głowy

Poza podrażnieniem i czerwonymi plamami, łojotokowe zapalenie skóry na twarzy można rozpoznać też po intensywnie przetłuszczającej się strefie T, czyli: czoło, nos, broda. Odczuwalne jest również swędzenie oraz uczucie napięcia skóry. Na owłosionej części głowy, pojawia się natomiast uporczywy łupież, z wyraźniejszym stanem zapalnym. Typowymi objawami są tłuste i żółtawe łuski, przyklejone do skóry, a świąd znacznie silniejszy niż przy zwykłym łupieżu.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry w okolicach uszu

W porównaniu do zmian na głowie czy twarzy, symptomy łojotokowego zapalenia skóry w rejonie uszu bywają bardziej uciążliwe, ze względu na ciasne i trudniej dostępne położenie. Objawy chorobowe obejmują typowe zaczerwienienie, łuszczenie oraz intensywny świąd. Dodatkowo, skóra za uszami lub wewnątrz małżowiny może pękać i się sączyć, co nierzadko powoduje ból, szczególnie podczas dotyku lub pielęgnacji.

Skuteczne leczenie łojotokowego zapalenia skóry

Wielu pacjentów zmagających się z nawracającymi objawami zastanawia się, czy łojotokowe zapalenie skóry jest wyleczalne. Niestety, choroba ta ma charakter przewlekły i nie da się jej w pełni wyleczyć. Jednak odpowiednia terapia pozwala skutecznie kontrolować powstające symptomy. Kluczowe jest działanie w kilku obszarach jednocześnie, powodując ograniczenie rozmnażania drożdżaków, łagodzenie stanu zapalnego, eliminację czynników zaostrzających chorobę, jak i skupienie się na właściwej pielęgnacji. Leczenie zawsze powinno być dostosowane do lokalizacji i intensywności zmian.

Szampony na łojotokowe zapalenie skóry – jak wybrać skuteczny preparat

Szampon na łojotokowe zapalenie skóry głowy powinien wykazywać działanie przeciwgrzybicze, łagodzące i oczyszczające, które nie narusza naturalnej bariery hydrolipidowej skóry głowy. Dobrym wyborem są preparaty zawierające ketokonazol lub siarczek selenu, które hamują rozwój drożdżaków Malassezia, a także składniki tj. kwas salicylowy, siarka czy cynk, które pomagają złuszczać naskórek, kontrolować nadmiar sebum i redukować stan zapalny. Ważne jest unikanie szamponów z silnymi substancjami typu SLS i SLES oraz sztucznych barwników, które mogą podrażniać skórę i nasilać objawy.

Kosmetyki do pielęgnacji skóry twarzy z łojotokowym zapaleniem

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy kosmetyki to przede wszystkim środki o łagodnym składzie. W codziennej pielęgnacji warto używać delikatnych preparatów myjących, pozbawionych alkoholu, intensywnych zapachów czy substancji pieniących. W fazie zaostrzenia choroby, dobrze sprawdzają się kremy przeciwgrzybicze na bazie składników aktywnych, które nakłada się miejscowo na powstałe zmiany. Podczas remisji, warto sięgać po kremy nawilżająco-barierowe z ceramidami, alantoiną lub pantenolem, które pomagają odbudować naturalną warstwę ochronną skóry.

Leczenie farmakologiczne i domowe metody wspomagające terapię

W leczeniu farmakologicznym ŁZS najlepiej stosować skuteczny krem lub szampon na łojotokowe zapalenie skóry, który wykazuje nie tylko działanie przeciwgrzybicze, ale także przeciwświądowe, przeciwzapalne a nawet antyhistaminowe. Aby wybrać odpowiedni preparat, dostosowany do indywidualnych potrzeb, warto skonsultować się z dermatologiem. Kosmetyki bowiem powinny być dobrane pod kątem lokalizacji oraz stopnia nasilenia zmian skórnych.

Terapię farmakologiczną można też wspomóc, sięgając po sprawdzone domowe sposoby. Należą do nich m.in. smarowanie zmian oliwką lub oliwą z oliwek, stosowanie ciepłych kompresów na skórę głowy z oliwy salicylowej czy wykonywanie naturalnych peelingów, np. z płatków owsianych. Te metody pomagają zmiękczyć łuski i ułatwiają oczyszczanie skóry, powinny być jednak dodatkiem do leczenia, a nie jego zastępstwem.