Interpretacja badań diagnostycznych

Badania lekarskie to bardzo ważny element diagnostyczny, który pozwala określić stan zdrowia pacjenta, wykryć wiele chorób, ale i uzmysłowić nam, na co powinniśmy zwrócić uwagę, aby poprawić nasze samopoczucie. Interpretacja wyników to podstawa dobrej diagnozy i informacja zwrotna dla chorego, co jest do poprawy. Wiedza o tym, na co zwrócić szczególną uwagę, by być zdrowym to klucz do dobrostanu naszego organizmu. Każdy z nas jest inny, gdyż posiada swój indywidualny zestaw genów, stąd tak ogromna zmienność nie tylko w naszym wyglądzie, ale też w funkcjonowaniu naszego organizmu. Inaczej możemy reagować, mieć rożne przyzwyczajenia, preferencje, ale pewne cechy są powtarzalne i na tej podstawie zostały stworzone normy pozwalające nakreślić ogólne kryteria, jakie są brane pod uwagę w procesie diagnostyki.

Każdy z nas jest poddawany badaniom, na podstawie których szukamy u siebie odpowiedzi na pytanie czy jesteśmy zdrowi oraz co nam dolega. Bardzo ważna jest więc tak zwana higiena badań, a mianowicie to, jak powinniśmy postępować przed ich wykonaniem  aby zachować prawidłowe wartości badanych wskaźników. Na przykład przed planowanymi badaniami przez 2-3 dni nie powinniśmy robić treningów, zachować odstęp między spożywanymi pokarmami a godziną badania najczęściej 12 godzin, powinniśmy być wypoczęci i wyspani, a w czasie badania krzywej cukrowej nie wolno nam spacerować, tylko siedzieć, po to właśnie, aby wynik nie był zaburzony. Należy pamiętać, że to od wyników badań zależy samopoczucie pacjenta, dlatego też należy je powtarzać okresowo i mieć kontrolę nad ewentualnymi odchyleniami od normy. Aby mieć wgląd w nasze badania, musimy wiedzieć, na co zwrócić uwagę i jak je interpretować, i tu najprościej jest kierować się określonymi normami, ale czy tylko?

Poziom czerwonych krwinek (RBC)

Zacznijmy od poziomu czerwonych krwinek (RBC) norma dla kobiet to 4,3–5,7 mln/ul dla mężczyzn 3,9–5,3mln/ul.

Czerwone krwinki wytwarzane są w naszym organizmie w szpiku kostnym, a w życiu płodowym również w śledzionie. Ich budowa przypomina tradycyjne kluski śląskie, tylko że są czerwone, gdyż zawierają czerwony barwnik zwany hemoglobiną. Produkcją czerwonych krwinek zawiadują nerki, a z powodu tego, iż nie posiadają one jądra komórkowego nie potrafią się dzielić i muszą być wytwarzane na bieżąco. Erytrocyty żyją około 120 dni i pełnią kluczową rolę dostarczenia tlenu do każdej komórki naszego organizmu. Ciekawostką jest to że wraz z tym jak się starzeją  to maleją. Oczywiście po to aby nasz organizm funkcjonował prawidłowo ich wielkość ma ogromne znaczenie, gdyż definiuje ich funkcje. Do produkcji erytrocytów potrzebne są następujące składniki; żelazo, witamina b12, kwas foliowy, erytropoetyna, witamina b9, globina i hem.

Obniżona zawartość RBC w naszej krwi może oznaczać przewodnienie, przewlekłe stany zapalne (np. Leśniewski-Crohn), anemię, nadmierne krwawienie, zatrucie metalami ciężkimi, przewlekłe infekcje, np. chlamydia clostridum, osłabione nerki, lub niedobór składników potrzebnych do ich produkcji.

Podwyższone RBC  natomiast może świadczyć o odwodnieniu, o tym, że przed badaniem wykonaliśmy trening, o chorobach płuc, paleniu papierosów, czerwienicy prawdziwej, braniu sterydów, nadmiernym stresie, bądź o tym, że przebywamy na dużej wysokości, np. w górach. Jak widać odchylenia od przyjętej normy mogą świadczyć o wielu różnych rzeczach, ale nie muszą. Na wynik badania może mieć wpływ to że pacjent w ciągu ostatnich dni pił niskozmineralizowaną wodę, która ma właściwości odwadniające.

Poziom hemoglobiny HGB

Kolejnym wskaźnikiem, który badamy jest poziom hemoglobiny HGB normy dla kobiet 12–16 g/dl, dla mężczyzn to 13–17 g/dl HGB to białko wchodzące w skład czerwonych krwinek i odpowiadające za wiązanie tlenu w płucach i przenoszenie go do komórek oraz odprowadzanie dwutlenku węgla z komórek do płuc, gdzie jest wydychany.

Niedobór HGB  może oznaczać przewodnienie, krwawienie, choroby nerek, infekcje, wady szpiku kostnego, niedobory witaminy B12, żelaza, czy kwasu foliowego.

Podwyższona zaś zawartość może świadczyć o odwodnieniu, np. spowodowanym treningiem, ale równie dobrze biegunką, wymiotami czy nadmiernym poceniem się, występuje w chorobach płuc, wadach serca, nowotworze nerek, przy paleniu papierosów, niedotlenieniu itp. Przy interpretacji wyników kluczowy jest więc wywiad z pacjentem, aby odkryć przyczynę lub określić kierunek dalszej diagnostyki. Wykonując badanie krwi, do interpretacji jest wiele wskaźników, które dopiero odpowiednio zestawione ze sobą mogą dać nam pełny obraz stanu zdrowia pacjenta. Hematokryt Kolejnym wskaźnikiem, jaki bierzemy pod uwagę jest hematokryt; mężczyźni 40–52%, kobiety 37–48% Mówi nam on o tym, ile krwinek jest w naszej próbce krwi, czyli im więcej jest krwinek czerwonych, tym jest on wyższy, a nasza krew jest gęstsza.

Spadek hematokrytu oraz poziomu czerwonych krwinek i hemoglobiny sprawia, że czujemy się osłabieni i zmęczeni, bo zbyt mało tlenu trafia do naszych komórek.

MCV – średnia objętość erytrocytów

Idąc dalej, mamy MCV, czyli średnią objętość erytrocytów. 

U mężczyzn i kobiet norma to 78–94f.

Niskie MCV oznacza małe erytrocyty i niedobór żelaza, odwodnienie, przewlekłe infekcje, złe wchłanianie, choroby nerek, czy szpiku kostnego.

Podwyższone natomiast oznacza niedobór witaminy B12, kwasu foliowego, problem ze szpikiem kostnym, niedokwaszony żołądek, czy obciążoną wątrobę lub niedoczynność tarczycy. Najczęściej mamy tu do czynienia z niewystarczającą ilością substratów do produkcji czerwonych krwinek i stąd  wytwarzane są one nieregularnie.

MCH – średnia masa hemoglobiny MCH natomiast, czyli średnia masa hemoglobiny, mówi, ile powinna ważyć hemoglobina w jednym erytrocycie i jest to 28–34 pg.

MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach MCHC z kolei to średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach, norma to 32–37 g/dl. Wskaźnik ten definiuje nam niedokrwistość, a wysokie MCHC oznacza spowolniony przepływ krwi.

Gdy mamy obniżony poziom MCHC, należałoby sprawdzić poziom żelaza, badając ferrytynę. RDW – różnica wielkości pomiędzy krwinkami czerwonymi Kolejnym badanym wskaźnikiem jest RDW określające różnicę wielkości pomiędzy krwinkami czerwonymi.

Norma to 11–14,5%, podwyższone wartości świadczą np. o nadmiernym spożywaniu alkoholu, narkotyków, chorobach wątroby, niedokrwistości aplastycznej, chemioterapii u pacjenta lub spożywaniu przez niego leków przeciwwirusowych. Retikulocyty (RET) to niedojrzałe krwinki czerwone obecne w naszej krwi mniej niż  przez  48 godzin. Określają nam one stan, w jakim znajduje się nasz szpik kostny, zwłaszcza jest to ważne kryterium po chemioterapii.   RET zawierają w odróżnieniu od RBC kwas rybonukleinowy, czyli RNA, który jest elementem materiału genetycznego. Płytki krwi (PLT) Są nam potrzebne do tamowania krwawienia. Norma to 140–440 tysięcy/ul.

Obniżona ich wartość może dawać znać o chorobach szpiku, zakażeniach, infekcjach, chorobach autoimmunologicznych, marskości wątroby, niedoborach witaminy B12, kwasu foliowego i żelaza, lub obciążeniu metalami ciężkimi.

Ich podwyższony poziom natomiast mówi o stanach zapalnych, krwawieniach wewnętrznych, anemi, nowotworach płuc czy przewodu pokarmowego, czerwienicy, ale może też świadczyć o przebytej operacji.

Krwinki białe (WBC)

Oprócz krwinek czerwonych w naszym szpiku kostnym produkowane są krwinki białe (WBC), a ich zadaniem jest walka z patogenami i obrona naszego organizmu przed wirusami, alergiami, grzybami, bakteriami, pasożytami czy chorobami autoimmunologicznymi. Pomimo że potocznie nazywane białymi krwinkami, są one w rzeczywistości bezbarwne. W skład białych krwinek wchodzą granulocyty obojętnochłonne, czyli neutrofile, granulocyty kwasochłonne zwane eozynofilami oraz granulocyty zasadochłonne, tak zwane bazofile, a także monocyty i limfocyty. Podwyższona wartość białych krwinek nie jest zwykle groźna i świadczy o złym stanie jelit, przebytym zatruciu, infekcji czy zakażeniu, dnie moczanowej, alergii, astmie, przedawkowaniu leków oraz o niektórych procesach nowotworowych. Jednakże niepokoić nas powinna raczej ich obniżona zawartość, która mówi nam o wyczerpaniu naszego organizmu, zmęczonego długo trwającym zakażeniem, niedoborami witaminy B12, kwasu foliowego, bardzo złym stanie jelit, ale i zaburzonej mikroflorze, ciężkich stanach infekcji, zakażeń, chorobach autoimmunologicznych, nadczynności śledziony czy uszkodzeniu szpiku kostnego. Najwięcej, bo 60-70% wszystkich białych krwinek stanowią neutrofile, komórki żyjące około trzech dni i posiadające właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze. W związku z pełnioną przez nie  funkcją zawsze powinniśmy zwracać uwagę na zbyt niski poziom WBC, gdyż wówczas nasz organizm jest pozbawiony możliwości obronnych.

Natomiast zbyt wysoki ich poziom może być znacznikiem zakażenia bakteryjnego, zawału serca, urazów, zatruć alergii itp. Granulocyty kwasochłonne (EOS) Norma to 80–360/ul. To jedyne wyspecjalizowane jednostki do walki z patogenami. We krwi są one obecne tylko 6–12 godzin, a później przenoszą się do tkanek. Walczą one z pasożytami i pojawiają się w czasie alergii czy chorobach autoimmunologicznych. Ich obniżona wartość jest charakterystyczna przy przetrenowaniu, nadczynności nadnerczy, durze brzusznym.

Podwyższone natomiast są przy pasożytach, celiakli, astmie. Bazofile Stanowią tylko około 1% zawartości we krwi, ale ich rola, a tym samym poziom we krwi w ujęciu norm jest bardzo istotny.

Prawidłowa ich wartość we krwi  to 20–80/ul, syntetyzowane w przysadce mózgowej definiują prawidłowe działanie układu hormonalnego, pełnią rolę obronną, definiują wytwarzanie heparyny odpowiadającej za procesy krzepnięcia. Granulocyty zasadochłonne pobudzają limfocyty B oraz produkcję serotoniny. Limfocyty Kolejne krwinki to limfocyty a właściwie ich trzy rodzaje limfocyty B, limfocyty T oraz najsilniejsze i zabójcze komórki NK, czyli natural killers.

Limfocyty B odpowiedzialne są za wytwarzanie przeciwciał atakujących pasożyty, wirusy, bakterie oraz za tworzenie immunoglobin IgA, IgG, IgM, IgE.

Limfocyty T to potężne krwinki potrafiące poradzić sobie zarówno z wirusami, jak i komórkami rakowymi, i są odpowiedzialne za regulacje stanów zapalnych. Natural killers z kolei atakują w sposób bezpośredni komórki nowotworowe czy takie, których nie powinno być w naszym organizmie.

Obniżony poziom limfocytów predysponuje do dysbioz bakteryjnych, zakażeń wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych oraz chorób autoimmunologicznych, chorób nadnerczy,czy obciążeń toksynami.

Podwyższone wartości są przy ostrych zapaleniach wirusowych i bakteryjnych, przy przewlekle trwającym stresie, toksoplazmozie, nadmiarze węglowodanów i kwasów omega 6 w diecie. Białe krwinki Ostatnie omawiane białe krwinki to monocyty  pełniące  funkcję sprzątającą, gdyż są komórkami żernymi,  produkują też interferon, a we krwi żyją około 4 dni. Ich podwyższony poziom jest zauważalny przy zakażeniach i infekcjach, białaczce monocytowej, marskości wątroby czy chorobach autoimmunologicznych, a ich obniżona wartość zdarza się przy chorobach szpiku kostnego, HIV i AIDS oraz w stanach przewlekłych chorób i infekcji.

Lipidogram – badanie poziomu cholesterolu Oprócz standardowego badania krwi powinniśmy regularnie wykonywać badanie poziomu cholesterolu, czyli tzw. lipidogram. Cholesterol całkowity powinien przyjmować normy pomiędzy 200 a 280(mg/dl), w zależności oczywiście od wieku pacjenta oraz jego płci. Stosunek LDL do HDL powinien być jak 2:1, co daje wartości dla LDL–140, a dla HDL–80. Poziom trójglicerydów powinien wahać się pomiędzy 60–1009MG/DL), a stosunek cholesterolu do trójglicerydów powinien być w najlepszym przypadku większy niż dwukrotność. Ilość TG powinna być równa ilości HDL.

Normy normami, ale kiedy powinniśmy zacząć się martwić; otóż dopiero wtedy, gdy cholesterol całkowity przekroczy 300 mg/dl. Powodem zbyt wysokiego poziomu cholesterolu może być nadmiar węglowodanów i białka w diecie, niedoczynność tarczycy, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, stany zapalne, operacje, duże urazy, stłuszczona wątroba, chore nerki.

Zdarza się też zbyt niski poziom cholesterolu, poniżej 140 mg/dl, w przypadku np. diety wegetariańskiej, zaburzeń hormonalnych, mocznicy, zaburzeń wchłaniania tłuszczów, zablokowania przysadki mózgowej przez sterydy czy niedożywienia. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom nie jest korzystny dla nas, dlatego wykonujmy badania kontrolne i starajmy się utrzymać prawidłową dietę, ograniczyć stres i podjąć w miarę możliwości jakąś regularną aktywność fizyczną, np. spacery, jazda na rowerze, pływanie. Elektrolity Z całą pewnością każdy z nas ma świadomość, jak ważne są dla naszego organizmu elektrolity.

Zadaniem sodu na przykład jest utrzymanie w organizmie człowieka odpowiedniej ilości wody, a jego utrata grozi zaburzonym przekaźnictwem nerwowym. Potas z kolei przenosi ładunki elektryczne, dzięki czemu mamy możliwość napinania i skurczu mięśni.

Następnie wapń, jego niedobór prowadzi do obniżonego poziomu witaminy D3, zapalenia trzustki, chorób nerek. Magnez – jego norma to, 065–1,2 mmol/l, znajduje się on we wszystkich komórkach naszego ciała, a w szczególności w mózgu, kościach i mięśniach. Niewystarczająca suplementacja magnezu prowadzi do wielu chorób. Dziś świadomość pacjenta jest na tyle wysoka, że z powodzeniem jest on w stanie poradzić sobie z niedoborami niektórych pierwiastków, sięgając po odpowiednie preparaty w aptece. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, iż interpretacja badań diagnostycznych jest rzeczą złożoną z wielu zależności i tylko dla specjalisty nie stanowi ona zagadki.Kierując się wyłącznie normami, nie jesteśmy w stanie zinterpretować ich prawidłowo, ale mamy możliwość, a nawet obowiązek dbać o siebie, po to, aby nasze wyniki mieściły się w normach, ale przede wszystkim po to, aby mieć dobre samopoczucie i chęć do życia. Pacjent, który regularnie wykonuje badania diagnostyczne, ma szansę na szybkie wychwycenie wszelkich nieprawidłowości i podjęcie leczenia. Wczesne wykrycie choroby często jest równoznaczne z krótszym i mniej obciążającym procesem leczenia. Diagnostyka jest dzisiaj na tak wysokim poziomie, iż zapobieganie wielu chorobom jest standardem. Nawet zwykłe i nieinwazyjne badania dają obraz tego, co dzieje się w organizmie człowieka.

Badanie moczu Badanie moczu pozwala nam nie tylko sprawdzić pracę układu moczowego, ale też zweryfikować, czy nie mamy cukrzycy, infekcji lub choroby nerek. Podstawą  do uzyskania miarodajnego wyniku jest przede wszystkim rzetelnie pobrana próbka z pierwszego porannego moczu, ze środkowego strumienia. Bardzo ważna jest tu higiena badań, zatem w tym przypadku w dzień poprzedzający badanie nie powinniśmy jeść nadmiernych ilości białka czy też produktów zabarwiających mocz, w tym buraków i witaminy B. Mocz powinien być przejrzysty, jego odczyn zamykać się w granicach pomiędzy 4,5–8 i jest on zależny od diety, jaką stosujemy, a także od procesów metabolicznych w nerkach, płucach i wątrobie.

Wysokie ph powodują bakterie, a zbyt niskie duże dawki witaminy C, źle prowadzona cukrzyca i alkoholizm.

Ciężar właściwy 1,015–1,3030 kg/l gwarantuje prawidłowe zagęszczenie moczu, a tym samym definiuje pracę nerek. Jeżeli w moczu pojawia się białko może to świadczyć o tym, że pacjent ma gorączkę, niewydolność krążenia, uszkodzone nerki, jest w stresie czy ma zbyt dużo białka w swojej diecie. Obecność glukozy powinna być sygnałem do wykonania diagnostyki w kierunku cukrzycy. Z kolei obecność bilirubiny może być sygnałem o wystąpieniu chorób wątroby. Reasumując, „w zdrowym ciele – zdrowy duch’’, a kluczem do tego, aby być w dobrej kondycji, jest nie tylko dobre samopoczucie fizyczne, ale przede wszystkim pewność, że jesteśmy zdrowi i nic nam nie dolega. Jeśli natomiast nasze wyniki badań nie satysfakcjonują nas w pełni, to podejmijmy wysiłek, dążąc do ich poprawy.